Điều các nhà kinh tế lo ngại là khi ích lợi lâm thời của mô hình này đã triệt tiêu mô hình kia với nhiều nhân tố bền vững hơn thì liệu rằng có nên đánh đổi? Vài năm gần đây, Việt Nam trở thành “sân sau” của các thương nhân Trung Quốc sang mua gom nguyên liệu mỗi khi sản xuất trong nước của họ gặp trục trặc
Ông Lê Hoàng Vũ ở xã Bình Thới còn cho biết: “Mua bán dễ chịu thì ai cũng thích, do vậy lái Trung Quốc hốt hết tôm trên tay các lái mua cho nhà máy mà họ cũng phải chịu thôi nếu họ hổng tăng giá mua”.
Lẽ tất nhiên một khi anh không đầu tư vùng vật liệu, cộng với tâm lý mua thấp, bán thấp nên anh phải gánh hậu quả mỗi khi có sự cạnh tranh của các thương lái nước ngoài vào mua gom. Ngọc Tùng – Hoàng Bảy. Thống kê sơ bộ mỗi ngày có khoảng 300 tấn tôm tươi vật liệu được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Phương thức mua bán quá dễ dàng này, đáp ứng được mong mỏi của dân cày là bán nhanh sản phẩm với giá cao.
Không chỉ tôm vật liệu mà các mặt hàng nông sản, thủy sản phục vụ tiêu dùng hàng ngày đều được Trung Quốc quan tâm. Ảnh: Ngọc Tùng Giá tôm nguyên liệu tăng lúc này giúp người nuôi tôm gỡ lại phần nào lỗ lã liên tiếp hai năm qua do tôm chết liên tục thành dịch. Nếu trước đây, các thương buôn chỉ mua tôm cỡ 80 con/kg trở lên thì nay tôm cỡ nhỏ chỉ 150 con/kg cũng được mua gom với giá cao hơn trước 20 – 30% và hầu như họ ít quan hoài đến chất lượng tôm.
” Chính vì vậy, các doanh nhân Trung Quốc gần như làm chủ thị trường tôm ở các xã Bình Thới, Định Trung, Lộc Thuận… (huyện Bình Đại).
Theo ông Minh, thay vì phàn nàn, doanh nghiệp nên tìm cách khắc phục bằng cách bỏ tiền ra tự nuôi hoặc kết liên với dân để hai bên cùng có lợi. Cả hai đều gặp phải tình trạng thiếu hụt nguồn vật liệu trầm trọng, đến nước phải đóng cửa nhà máy. Nguyên do chung là họ không chịu bỏ vốn đầu tư nuôi trồng mà ỷ lại sức dân, sau đó tung tiền mua giá thấp và có tâm lý mua nợ chiếm dụng vốn.
Hoàn cảnh mà doanh nghiệp chế biến tôm đang gặp phải lúc này không khác mấy so với doanh nghiệp cá tra. Nông dân mừng vì bán được tôm giá cao. Ông Dương Ngọc Minh, giám đốc điều hành công ty thủy sản Hùng Vương cho rằng, nếu doanh gia nước ngoài vào mua gom nông sản và trả giá cao để Nông dân có lời thì phải khuyến khích họ chứ tại sao lại cấm cản, ca cẩm.
Bình thường, nhà buôn Trung Quốc mua giá cao hơn hẳn mặt bằng giá thị trường trong nước, cao hơn giá mua của doanh nghiệp Việt Nam và ít so kè đến vấn đề chất lượng.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng đây là thói quen kinh dinh theo kiểu ăn xổi, thiếu bền vững cố hữu của doanh nghiệp Việt Nam, rất đáng lên án.
Ông Trần Văn Đức, phó chủ tịch hội Nông dân xã Định Trung lo âu: “Trước mắt, phần nhiều người nuôi hoan nghênh cách mua bán chóng vánh có lợi hơn cho người nuôi nhưng về lâu dài chưa biết hậu quả ra sao, có giống khoai lang ở tỉnh Vĩnh Long hay không?” Ở Bến Tre, sức hút của con tôm thẻ chân trắng một thời (khoảng cuối năm 2010) đã khiến nhiều vườn dừa trong vùng ngọt hóa thuộc xã Định Trung, Lộc Thuận, Phú Vang… bị triệt hạ để nhường chỗ cho những ao nuôi tôm, khoan giếng lấy nước mặn phục vụ nuôi tôm, tỷ lệ tôm chân trắng được phép nuôi là bao lăm theo quy hoạch các địa phương gần như vô hiệu, ích lợi kinh tế cho nông hộ đã khiến tuốt luốt đều đã vượt quá tầm quản lý của chính quyền cơ sở.
Ông Đặng Văn Bo, người nuôi tôm ở xã Định Trung (huyện Bình Đại, tỉnh Bến Tre) mừng khoe: “Nuôi tôm năm nay kiếm ăn khá nhờ được mùa nuôi mà giá cũng có lý… Chỉ cần điện thoại là lái tôm tới làm giá, cân liền chứ không kỳ kèo như lái xí nghiệp (cung ứng cho nhà máy).
