Kinh tế nhà nước là khái niệm rộng hơn, bao gồm hàng loạt các loại quỹ và phương tiện kinh tế khác”. ANH THƯ. Đáng lưu ý, ĐB Tô Văn Tám (Kon Tum) yêu cầu bổ sung chức năng của Hội đồng Bầu cử quốc gia cho Hội đồng Hiến pháp và cho rằng không cần phải có thêm thể chế “Hội đồng Bầu cử quốc gia”, vốn không hoạt động thẳng tuột.
Thành phần kinh tế chủ đạo: Vẫn chưa thông! Một số ý kiến tại hội nghị đồng ý với quy định trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp về việc coi “kinh tế nhà nước là thành phần kinh tế chủ đạo”. Sao lại bỏ nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm? Dành nhiều thời kì để nói về chế định chính quyền địa phương trong dự thảo sửa đổi Hiến pháp, ĐB Trần Du Lịch chất vấn Ban biên tập dự thảo Hiến pháp: “Tôi không hiểu tại sao các đồng chí lại bỏ đi một nguyên tắc cực kỳ quan yếu là tính tự chủ, tự chịu bổn phận của chính quyền địa phương?”.
Quy định rõ chức năng, thẩm quyền của Hội đồng Hiến pháp phần đông ý kiến phát biểu tại hội nghị đều tán thành sự cấp thiết quy định về Hội đồng Hiến pháp, song yêu cầu làm rõ vị thế, thẩm quyền của chế định này.
ĐB Bùi Đức Thụ, Ủy viên túc trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách, phát biểu: “Không nên nghĩ rằng kinh tế quốc gia đồng nghĩa với doanh nghiệp quốc gia.
Đối với loại văn bản pháp luật do các bộ ngành, địa phương ban hành “có số lượng rất lớn và tình trạng vi phạm luật pháp cũng nhiều hơn cả” thì nên vận dụng cơ chế “hậu kiểm” và dạn dĩ trao hẳn cho Hội đồng Hiến pháp thẩm quyền tạm đình chỉ.
ĐB Đỗ Văn Đương, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp QH, nêu vấn đề: Cơ quan này chẳng thể có vị thế cao hơn QH; vậy thì việc kiểm soát các luật, nghị quyết của QH cũng như các văn bản luật pháp của Chủ tịch nước, của Thủ tướng có vướng gì không? Chúng ta có thể học tập kinh nghiệm quốc tế là trao quyền “tiền kiểm”, nghĩa là kiểm soát từ trước khi duyệt đối với các văn bản loại này.
Không chỉ HĐND, mà ngay cả QH, đơn cử như trong việc quyết định ngân sách, cũng rơi vào tình trạng hao hao. Về mô hình “thành phố trong thành thị”, ĐB Huỳnh Thành Lập lý giải: “Với một địa phương có tỉnh thành phát triển lan tỏa như TPHCM, cơ sở hạ tầng kỹ thuật được dùng chung, một con đường đi qua nhiều phường, nhiều quận, nhà cạnh nhà, phố cạnh phố.
ĐB Phạm Đức Châu (Quảng Trị) trằn trọc: “Nhiều ĐBQH và cá nhân chủ nghĩa tôi coi chương về chính quyền địa phương là nội dung khó nhất, nhưng dự thảo lần này lại chọn phương án dễ nhất, tức thị cứ quy định chung chung, còn để luật làm tiếp.
Đề xuất mô hình “thành phố trong thành thị” cũng được ĐB Phạm Đức Châu coi là rất khó hiểu: “Lý lẽ thế nào, khi mà cách đây không lâu chúng ta chuyển TP Hà Đông thành quận, TP Sơn Tây thành thị xã thuộc Hà Nội, rồi hiện thời lại đưa ra mô hình “thị thành trong đô thị?”.
Sau 3 tháng không sửa đổi thì văn bản tự động hết hiệu lực thi hành. Lẽ ra phải tổng kết chuẩn xác để quyết định thật rõ mô hình, khẳng định ngay trong Hiến pháp”. ĐB Lê Nam (Thanh Hóa) cũng thống nhất với quan điểm của TS Trần Du Lịch.
Ông Huỳnh Thành Lập khẳng định, Điều 110 Dự thảo Hiến pháp bổ sung đơn vị hành chính “thị thành trực thuộc thành phố trực thuộc trung ương” là hiệp với đòi hỏi của thực tại hiện thời. Nói cách khác là phải phân định rõ được thẩm quyền của các cấp chính quyền địa phương với nhau”. TS Trần Du Lịch cũng không tán đồng với khái niệm “quyền lực nhà nước địa phương” như quy định tại Điều 113 của Dự thảo.
Vì nếu đấu duy trì thì nhiều HĐND vẫn cứ hoạt động một cách rất hình thức; xuân thu nhị kỳ họp để quyết định việc mà người khác đã quyết rồi”. “Nếu không thay đổi một cách căn bản cách phân giao và quyết toán ngân sách hiện nay theo nguyên tắc đó thì QH chỉ “quyết định” một cách rất hình thức về ngân sách mà thôi” - ĐB Trần Du Lịch bình luận.
Đây cũng là quan điểm của ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) khi theo ông, dù hoạt động chưa thật hiệu quả, nhưng các doanh nghiệp nhà nước đã và đang đảm nhận vai trò chủ đạo trong nhiều lĩnh vực có liên hệ đến an sinh từng lớp. Tuy nhiên, TS Trần Du Lịch, Phó đoàn trưởng ĐBQH TPHCM, kiên trì bảo vệ quan điểm: “Còn đặt ra vấn đề thành phần kinh tế chủ đạo là còn sự phân biệt giữa các thành phần kinh tế, không đúng với ý thức quyết nghị của Đảng”.
Tán thành quan điểm của ĐB Đỗ Văn Đương, ĐB Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) góp ý: “Nên hiến định Hội đồng Hiến pháp là cơ quan chuyên trách của QH và quy định về vai trò, chức năng và tổ chức bộ máy trong luật”.
Nay thay vì tổ chức 3 bộ máy chính quyền địa phương ở quận Thủ Đức, quận 9, quận 2 thì nhập lại thành đô thị Thủ Đức trực thuộc TPHCM (bản tính trước đây đã là huyện Thủ Đức cũ) là thích hợp và thuận lợi trên nhiều phương diện, cả cho công tác quản lý, cả cho người dân”.
* Phát biểu về vấn đề này, Phó chủ toạ QH Uông Chu Lưu nhấn mạnh: “tinh thần chỉ đạo của Đảng là tổ chức chính quyền địa phương phải hiệp với đặc điểm nông thôn, thị thành, hải đảo và có sự phân biệt giữa chính quyền tỉnh thành với chính quyền nông thôn.
Trưởng đoàn ĐBQH TPHCM, Huỳnh Thành Lập cũng phân trần ủng hộ phương án 2 trong dự thảo, theo hướng tổ chức chính quyền địa phương 3 cấp ở địa bàn nông thôn và 2 cấp ở thành phố (HĐND và UBND được tổ chức ở cấp tỉnh, TP trực thuộc trung ương; cấp huyện và cấp xã, nhưng không tổ chức ở cấp quận, phường, đúng như quyết nghị 26).
