Tôi mới và tác phẩm

Đã nhiều lần tôi được nghe các diễn giả khẳng định trên diễn đàn văn học là nước ta không có tác phẩm hay. Tôi sửng sốt quá! vì sao lại như thế? Liệu Ban chấp hành Hội Nhà văn đã đánh giá đúng chưa? Đã có cây bút nào đưa ra chính kiến trái lại không?... Năm nay tôi ở tuổi 85, không biết khi nào "đi xa" nên xin nói tí chút về mình. Tôi có tác phẩm "Viên chuẩn tướng" đã tái bản, in nối bản 8 lần, viết về Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh. Anh Hạnh được ta "mua" (móc nối) từ năm 1963, "nuôi" suốt 12 năm để dùng anh chỉ huy tuốt luốt quân ngụy trong 2 ngày 29 và 30-4-1975. Truyện ly kỳ, quyến rũ, có nhiều bí ẩn được ban bố lần đầu, được dư luận Mỹ đánh giá là tình báo Việt Nam giỏi nhất thế giới. Tuy nhiên truyện chưa có tiếng vang vì không ai phát hiện, không ai giới thiệu. Tôi gửi tặng anh Hữu Thỉnh. Hơn 2 tháng sau, gặp Hữu Thỉnh, tôi hỏi cảm tưởng, anh đáp: - Em bận quá chưa đọc được. - Thật đáng buồn cho tác giả. - Anh thích em nói dối anh là đã đọc rồi hay thú thực với anh là chưa đọc? Ở Hà Nội nên tôi có dịp đến Hội Nhà văn. Đúng là trăm công, nghìn việc đều qua tay Hữu Thỉnh nhưng có lẽ ở Hội ít ai biết mặt, nhớ tên từng nhà văn như Hữu Thỉnh. Biết Hữu Thỉnh bận quá nhiều việc nên tôi đáp: - Không đọc tác phẩm bạn tặng mà nói là đọc rồi để lừa bạn là tội lỗi rất nặng. Mình biết Hữu Thỉnh quá bận chứ không phải coi thường mình nên mình không trách bạn. Tôi không rõ các bạn đồng nghiệp đã thai nghén, chọn đề tài cho mình như thế nào? Hồi chiến tranh, tôi may mắn được quen thân với rất nhiều cán bộ, đội viên tình báo, biệt động hoạt động nội ô. Sau giải phóng, tôi dò xét, sục tìm bằng được những cặp vợ chồng đã xa nhau 21 năm vì chiến tranh để khai phá đề tài cho truyện của mình. Trăm bó đuốc rồi cũng vớ được con ếch. Năm 1978, tôi may mắn gặp được thiếu tướng tình báo Đặng Trần Đức (tức ba Quốc) ở TPHCM. Anh không hé lộ chút gì về hoạt động của mình và gia đình mình. Tôi cố ý nói khích: "Tớ và cậu đều ở cấp Trung tá. Tớ là phóng viên báo QĐND, có giấy giới thiệu do Tổng Biên tập ký mà cậu không tiếp vì phải giữ bí hiểm. Tại sao cậu nỡ khinh mình?". Đặng Trần Đức tỏ bày: - Lòng vả cũng như lòng sung thôi. Tôi đã đọc nhiều bài ông viết về tình báo. Tôi rất muốn viết về mình. Nếu ông gợi ý để thủ trưởng Cục Tình báo chỉ thị cho tôi tiếp ông, nói với ông một, tôi sẽ kể cho nhà báo 10 lần. "Dương Văn Minh - Tổng thống chung cuộc của Chính quyền Sài Gòn" là tác phẩm lớn nhất, đồ sộ nhất mà cũng ra đời khó khăn nhất của nhà văn Nguyễn Trần Thiết. Tác giả tâm tình: "Tôi chưa bao giờ bị mất ngủ, vậy mà khi nhận được tin đã "bấm máy in", tôi trăn trở không sao chợp mắt nổi. Hạnh phúc quá! Vui sướng tột cùng!...Là người cầm bút, tôi rất vui vì tôi được phép in "Dương Văn Minh - Tổng thống rốt cuộc của chính quyền Sài Gòn" là hoàn toàn khách quan, vô tư, không có lý do gì buộc tôi uốn cong ngòi bút, viết sai sự thực. Tôi đã thành công sau 31 năm chờ!". Thế là tôi hoàn thành truyện "Tôi đi tìm cái chết của tôi". Anh Đặng Trần Đức đề nghị tôi tặng tác phẩm cho chị Phạm Thị Thanh, vợ cả của anh. Gặp chị Thanh, tôi mừng hơn bắt được vàng. Chị Thanh đúng mẫu người tôi đang tìm. Đề tài lớn mà tôi ôm ấp đã có. Chị điềm đạm, thông minh, có trí tưởng nhẵn. Trời đất! Sao nỗi oan, đắng cay chị Thanh phải gánh chịu không phải chỉ một ngày, một tháng mà kéo dài tới 21 năm? Sau 10 ngày nghe chị Thanh kể, tôi lao vào viết. Tôi hoàn thành tác phẩm, định đặt tên là "Hai mươi mốt năm làm gián điệp", Nhà xuất bản Quân đội yêu cầu dùng tít dự trữ: "Ông tướng tình báo và hai bà vợ", tôi đồng ý. Tác phẩm được Công ty phát hành sách đánh giá là một trong 10 tác phẩm (truyện được xếp thứ 5) bán chạy nhất nước ta. Xưởng phim đã chiếu 29 tập phim (đoạt Huy chương vàng) "Ông tướng tình báo và hai bà vợ" trên truyền hình. Được đà, tôi đã viết hai tập Lính biệt động. Đây là gia đình mà ông chủ là Tỉnh ủy viên Trương Quang Đẩu tập trung ra Bắc năm 1954. Mẹ và 6 con trai, gái và tiếp đó là 5 con dâu, rể (một con dâu không có điều kiện dự) đều là chiến sĩ biệt động Sài Gòn, đều bị địch bắt, bỏ tù tổng cộng 45 năm rưỡi... Các bạn đồng nghiệp cùng nghề cầm bút với tôi thân mến! Nếu chịu thương chịu khó đi tìm đề tài thực tại, chịu thương chịu khó "lao động kí vãng" thì sớm muộn cũng thành công vì "có bột sẽ gột nên hồ", được một "vốn liếng" rất lớn, rất sung túc để viết. Sau khi hoàn thành cuốn "Viên chuẩn tướng", tôi đến nhà riêng cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Anh hào tiếp tôi, chất vấn tôi (bản tính là rà kiến thức) đủ điều. Tôi nói với anh hào: "Nếu anh mời các đồng chí Ủy viên Bộ chính trị về Hà Nội, mời mỗi đồng chí ở riêng một phòng, đề nghị viết nhận xét, đánh giá Dương Văn Minh, tôi tin là những nhận xét không chỉ vênh chút đỉnh mà sẽ trái ngược nhau. Tôi tự nguyện viết về Dương Văn Minh vì tôi đủ bản lĩnh gánh trọng trách này". Anh hào đã ký giấy giới thiệu cho tôi đi viết về Dương Văn Minh (năm 1980). Sau 25 năm, tác phẩm "Dương Văn Minh - Tổng thống cuối cùng của chính quyền Sài Gòn" hoàn thành. Ngày 19-2-2005, tôi đưa bản thảo đến nhà anh hào, chuyện trò cởi mở với anh suốt ba giờ liền. Sáng 25-2-2005, anh Kiệt gọi điện thoại cho tôi: -Anh Thiết! Anh có biết cháu Quách Thu Nguyệt không? -Thưa anh, tôi chưa quen cháu Nguyệt. -Tôi đã đọc xong bản thảo của anh. Sáng bữa qua tôi trao cho cháu Nguyệt là Giám đốc kiêm Tổng Biên tập Nhà xuất bản trẻ. Cháu Nguyệt muốn nói chuyện với tác giả. Tôi nghĩ nhanh: "anh Kiệt đọc xong trong 4 ngày. Cháu Nguyệt đang ở bên anh Kiệt". Tôi nói vào ống nghe: -Tôi nghe đây! -Thưa chú! Con là Quách Thu Nguyệt. Bác Kiệt đưa bản thảo Viên Tổng thống cuối cùng của chú cho con 7 giờ sáng hôm qua: Chú biết là con không có chức năng đọc bản thảo vì dưới quyền con có nhiều biên tập viên giỏi. Ôm tập bản thảo của chú về Nhà xuất bản, con thử đọc lướt vài trang. Tác giả viết hay quá, hấp dẫn quá. Con đọc hết chương một. Con khóa cửa phòng ẩn ý là Giám đốc bận không tiếp khách. Suốt ngày bữa qua con đọc xong tập một. Hết giờ làm việc buổi chiều, con ôm cả tập bản thảo về nhà. Ông xã con rất tinh ý đã hỏi con đang băn khoăn việc gì. Nghe con giải đáp, anh có ngay sáng kiến: "Em cho phép anh đọc tập một, em đọc tập hai". Thưa chú! Từ sáng hôm qua đến lúc này, con chưa ghé lưng, chợp mắt. Con yêu cầu chú cho phép Nhà xuất bản Trẻ ký hợp đồng để kịp xuất bản vào dịp 30-4-2005". Tuy nhiên sau đó tác phẩm của tôi gặp một số biến cố lớn nên không được xuất bản. Đã có người giới thiệu một Cty TNHH đến mua bản thảo cuốn "Dương Văn Minh-Tổng thống rút cục của chính quyền Sài Gòn" với giá gấp cả trăm lần Nhà xuất bản Trẻ nhưng tôi từ chối. Thời gian này tác phẩm của tôi cũng gặp một số ý kiến lên án rất nặng nề nhưng số người khen nhiều hơn. Tôi vẫn không ngả nghiêng, kiên trì và kiên nhẫn chờ đợi... Kết quả là tác phẩm đã có giấy phép xuất bản, ra mắt bạn đọc ngày 29-3-2011. Nguyễn Trần Thiết