Thành cổ Quảng Trị, địa danh nằm giữa trọng tâm thị xã Quảng Trị, cách quốc lộ 1A khoảng 2km về phía Đông, cách bờ sông Thạch Hãn chừng 200m về phía Nam. Đứng soi mình xuống dòng sông Thạch Hãn hiền hòa, Thành cổ Quảng Trị uy nghi, trầm mặc, sáng ngời tượng trưng chủ nghĩa anh hùng cách mệnh với khát vọng tự do, độc lập. Nơi đây, dưới lớp cỏ non Thành cổ, lòng đất đã thấm đẫm máu của hàng ngàn đội viên và đồng bào Quảng Trị. Dưới thời tạm chiếm Mỹ - ngụy biến Thành Cổ thành khu quân sự, làm kho tàng quân đội và trọng tâm chỉ huy chiến dịch toàn tỉnh, song song mở thêm khám xét để đàn áp phong trào cách mạng. Nên chi, nơi đây đã chứng kiến nhiều cuộc đấu tranh chống Mỹ trong cuộc tổng tấn công và nổi dậy mùa xuân 1968 và các trận đấu tranh oai hùng của quân và dân ta. Điển hình là cuộc chống chọi ngoan cường đánh trả các đợt phản kích tái chiếm Thành Cổ của Ngụy quyền Sài Gòn trong suốt 81 hôm sớm mùa hè đỏ lửa năm 1972. Năm 1972, Quân đội quần chúng. # Việt Nam tổ chức tổng tấn công trên 3 chiến trận chính: Quảng Trị, Bắc Tây Nguyên, và Đông Nam Bộ (Bình Long, Bình Phước), trong đó hướng đốn là Quảng Trị. Sau khi mở Chiến dịch Trị Thiên từ tháng 3 năm 1972, sau 2 đợt tấn công, đến tháng 5 thì Quân đội quần chúng. # Việt Nam đã chiếm được ắt Quảng Trị. Giữa tháng 6, binh lực Việt Nam Cộng hòa dồn lực lượng phản công với sự dự chiến lược của không quân, hải quân Hoa Kỳ và bắt đầu lấy lại ưu thế trên trận mạc (chiến dịch Lam Sơn 72). Đây cũng là thời điểm mà Quân đội quần chúng. # Việt Nam đang bổ sung lực lượng chuẩn bị cho đợt tiến công thứ 3 vào Thừa Thiên. Chiến sự trong "mùa hè đỏ lửa" diễn ra lung tung ác liệt, khốc liệt nhất kể từ khi có cuộc chiến tranh tại Việt Nam. Quân lực Việt Nam Cộng hòa bắt đầu mở các cuộc phản công và đến đầu tháng 7 đã tiến đến thị xã Quảng Trị. Cuộc chiến 81 ngày ở thị xã và thành cổ Quảng Trị bắt đầu.
Cuộc chiến tại thành cổ Quảng Trị đi vào lịch sử như những trang bi tráng nhất, 81 đêm ngày thấm đẫm "máu và hoa" với những ký ức không thể nào quên. Sự dữ dội, quyết liệt của trận "quyết đấu chiến lược" này đã trở nên kinh điển khắc khoải, đau nhói: “Mỗi mét vuông đất tại Thành Cổ Quảng Trị là một mét máu và sự hy sinh của các anh đã trở thành bạt tử. Trong 81 đêm ngày, từ 28/6 - 16/9/1972, Thành Cổ Quảng Trị đã phải hứng chịu 328.000 tấn bom đạn. Nhàng nhàng mỗi đội viên phải hứng lấy 100 quả bom, 200 quả đạn pháo. Mỗi ngày có 1 đại đội vượt dòng Thạch Hãn để chi viện quân số, nhưng đêm nay một đại đội tiến vào thì ngày mai chỉ còn lại vài người sống sót”. Hàng vạn người lính bơi qua sông Thạch Hãn vào Thành cổ và nhiều người đã vĩnh viễn nằm lại với dòng sông, để rồi cựu chiến binh Lê Bá Dương ngày hòa bình trở về chất đầy một thuyền hoa huệ trắng thả xuống sông viếng bạn bè, và từ tim anh, những câu thơ yêu ứa máu dành cho đồng đội: “Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ, Đáy sông còn đó bạn tôi nằm, Có tuổi hai mươi thành sóng nước, Vỗ yên bờ bãi mãi ngàn năm...”. Các chốt quan trọng như Long Quang, nhà thờ Trí Bưu, ngã ba Long Hưng, ngã ba Cầu Ga… là những nơi mà quân phóng thích bất chấp nguy hiểm, gian khổ để đập tan các đợt phản kích của địch. Có ngày ta phải đấu tranh với 5 đợt tiến công bằng bộ binh, xe tăng, phi pháo của địch. Đặc biệt, Thành Cổ Quảng Trị là tiêu điểm khốc liệt nhất và cũng là nơi thể hiện ý thức dũng mãnh hy sinh, chiến đấu phi thường của quân và dân ta.
Chiến công giữ vững Thành Cổ Quảng Trị là khúc tráng ca văng mạng, đã đi vào lịch sử chống chọi cách mạng của dân tộc Việt Nam những trang hào hùng nhất. Thành Cổ như một bảo tồn ghi nhận hy sinh cao quý của sao chiến sĩ giải phóng quân và quần chúng. # Quảng Trị anh hùng. Cuộc đấu tranh gan góc 81 ngày đếm (từ 28/6 đến 16/9/1972) bảo vệ Thành Cổ là đòn chiến lược bẻ gãy ý đồ cuồng vọng tái chiếm Quảng Trị của Mỹ ngụy, tạo thế mạnh cho ta trên bàn đàm phán Pa-ri. Ngã ba Long Hưng- chốt bảo vệ Thành Cổ phía Nam được mệnh danh là "ngã ba bom", "ngã ba lửa" mà hết đơn vị này, điều đơn vị khác quyết bám trụ đến cùng. Ngã ba cầu Ga 20 đội viên án ngữ đều hy sinh dũng cảm. Ngày 1/5/1972, Quảng Trị được hoàn toàn giải phóng, đánh dấu mốc son quang vinh trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc, là biểu trưng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng yêu nước và tinh thần bất khuất kiên cường của quân và dân ta. Những mốc son lịch sử đó sẽ mãi mãi ghi vào lịch sử trường tồn của dân tộc Việt Nam, là niềm kiêu hãnh của mỗi con người Quảng Trị nói riêng, của dân tộc Việt Nam nói chung. Cuộc đương đầu anh hùng 81 sớm hôm bảo vệ Thành Cổ Quảng Trị kết thúc, ghi dấu sức mạnh kiên cường, ý chí dẻo dai mạnh mẽ của quân và dân ta. Đây là trận chiến đấu hào hùng oanh liệt nhất làm sáng ngời một chân lý: kẻ xâm lăng có sức mạnh, khí giới tối tân đã chịu thua những con người có ý chí thép gang vì độc lập tự do của giang san. Thảo Phương TTVN |