Phải có một lòng yêu người, yêu đời,… mới có lời thơ ấy. Không phải ngẫu nhiên mà người viết bài thơ này dẫn lại câu ca xưa. Văn học từng có những trang đẫm nước mắt về các cuộc thế như thế! Đó là Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng, nói như Thạch Lam, “đây là sự rung động cực điểm của một hồn trẻ dại” đối với người mẹ tái giá. Lời thơ nhã, có trên có dưới, trọng mà lại thật lòng, kính mà không đãi bôi, ngon ngọt.
Ngan… Tiêng hát của Đàm Khánh Phương lại khác. Đó là nỗi lòng và tâm cảnh của Nguyễn Thị Mai trong Nói với con chồng, một tâm trạng, một chờ đợi được sẻ chia, được thương tình đối với người con gái riêng của chồng: Dì không mang nặng đẻ đau Đứt dây mà thương xót bầu, bí ơi! Kệ cho bánh đúc mấy đời Người ăn người lại nói lời nghiệt cay Sang ngang một chuyến đò đầy Sông sâu run cả vòng tay đôi bờ Đêm nay cánh cửa khép hờ Dì không ngủ được nằm chờ bước con.
Tiếng hát của Đàm Khánh Phương bắt đầu từ lời ca dao buồn: Mấy đời bánh đúc có xương/ Mấy đời mẹ kế mà thương con chồng.
Bài thơ Tiếng hát, như tên gọi, là khúc hát của một người gửi một người, của trần giới gửi cho cõi khác. Có nhẽ cũng chẳng thể nào khác hơn. Em là người đến thay chị, “tối ngày em về che nắng mưa”. Bài thơ trong trẻo như tiếng hát.
(Ca dao) Tháng bảy rằm này nhờ hương lửa Gửi về dưới chị mấy lời thưa Từ khi vắng chị nhà trống giột khuya sớm em về che nắng mưa Ơn giời các cháu dần lớn khôn Hai chị em ta sắp sửa bà Thương em con nó càng nhớ chị Sáng lại nét cười trong mắt cha Bánh trái ai dè nỡ vướng xương Lời xưa thầm trách kẻ hẹp đường con nít lỡ tuột vòng tay mẹ Đã đến tay mình ai nỡ buông Chị cứ bình yên ở dưới này cuộc thế như chiếc lá thu bay Ru con chị hát ngàn năm trước Nâng cháu giờ em xin đỡ tay.
Cái thật của tấm lòng hiện ra trong cái thật của câu chữ. Thật chí nghĩa chí tình! Mạch thơ được tiếp nối như lời tỏ bày về lẽ đời xưa nay, vẫn thường diễn ra trong cuộc sống, nghĩa là không có chuyện mẹ kế yêu con chồng.
#, Lạc quan, như một câu thơ của tác giả "khao khát còn tiềm tàng tận bên trong".
Câu chuyện ngập tràn tình, ngập tràn hạnh phúc, niềm tin vào lẽ đời, lẽ trời, ánh lên sự tin tưởng. Câu ca ấy đề đạt thân phận của những cảnh đời dạt trôi khi phải sống cảnh mẹ kế con chồng. Huỳnh văn vẻ Tiếng hát Mấy đời bánh đúc. Bài thơ khép lại, như “cánh cửa khép hờ”, vẫn chưa có bước chân bước qua, vẫn còn sự đợi chờ: Sao con không thể xưng con Cho dì cảm thấy ấm hơn căn nhà? Cứ lầm lũi bước vào, ra Cho dù tủi phận mẹ gà con.
Cả bài thơ là những lời thoại, nói với người đã khuất, rằng là, không may cho chồng và con, chị lìa cõi thế. Nêu lại chuyện đời cũng để chuyện trò nhà, trò chuyện người đời cũng để phân trần chuyện gia đình, từ đó khẳng định sự bao dung, khẳng định tình thương.
Đàm Khánh Phương.
